Tijdlijn museale ontwikkeling volks- en volkenkunde
Category: Other
Updated: 16 Oct 2017
Contributors
Created byIsolde van der Made
Attachments
Events
Hernoeming 'volkskunde' tot
'Nederlandse etnologie'
(Meertens Instituut)Museumnota 'Kiezen voor Kwaliteit';
kenmerkt de nieuwe nadruk op het
formuleren van verzamelbeleid om
de ongebreidelde groei van collecties
aan banden te leggenNaoorlogse opkomst van het museum
als maatschappelijke instellingGeleidelijke opkomst van nieuwe
(antropologische) verzamelmethoden
na dekolonisatieEerste openstelling Von Sieboldhuis (Japan &
vergelijkende collectie) in Leiden;
in 1838 aangekocht door Willem I met als doel
samenvoeging met het Koninklijk Kabinet van
Zeldzaamheden om samen te voegen tot één
etnografisch museaUiteindelijke samenvoeging Von
Sieboldcollectie en Kabinet in het Rijks
Ethnographisch Museum, een naam die
het vergelijkende karakter van het museum
benadrukteOprichting van het Koloniaal Instituut in AmsterdamHeropening van het museum na een 5 jaar
durende en met zeer bepekte middelen
uitgevoerde verhuizing, nu onder de naam
Rijksmuseum voor Volkenkunde, op de
huidige locatie. De opstelling in dit nieuwe
museum is esthetisch en zeer symmetrischIn de naoorlogse opkomst van musea als
maatschappelijke instelling wordt een
educatieve afdeling opgericht (die zich in de
komende twee decennia steeds verder zouden
professionaliseren), en er worden vanaf deze
periode steeds vaker tijdelijke tentoonstellingen
en activiteiten georganiseerdIn de jaren '60 werd voor het eerst gewerkt met 'ecologische' presentaties, die bij bezoekers zeer in de smaak vielenAanname van de UNESCO-resolutie over de repatriatie van cultuurschattenOverdracht van objecten uit Indonesië aan het Museum Pusat in JakartaHet Deltaplan voor Cultuurbehoud is een
reactie van de Nederlandse overheid op de
problematische situatie in de depots van
RijksmuseaSome
event
happenedMet geld dat beschikbaar gesteld was vanuit
het Deltaplan voor Cultuurbehoud kon
Museum Volkenkunde de depots vernieuwen
om te voldoen aan actuele beheer &
behoudsstandaarden en werd de
collectieregistratie gedigitaliseerd. In de
organisatorische reorganisatie was er vanaf dit
moment een afdeling Collectiebeheer en werd
Educatie hernoemd tot CommunicatieOprichting van het Koloniaal Museum in
Haarlem, dat vooral grondstoffen en
natuurproducten uit de koloniën omvatte.
Dit is het eerste begin van de collectie van het
Tropenmuseum, die wordt getoond volgens
een 'pakhuisopstelling'.Opening van het (hernoemde) Koninklijk
Instituut voor de Tropen, met daarin de
collectie uit het Koloniaal Museum in Haarlem
en de etnografische collectie van dierentuin
Artis vertegenwoordigd in een
'handelsmuseum' en etnografische galerieënHet Tropenmuseum (als Koloniaal Museum in
Haarlem) begint met het verzamelen van
fotomateriaalPeriods
Verlichting; periode
van natievormingRomantiek; periode van antimodernisme en nostalgieKolonie Nederlands-Indië; vooral in de eerste jaren betekende dit door grote exploratietochten een
toename in objecten uit deze regio, maar vanaf het eind van het eerste decennium van de 20e eeuw
begon dit af te nemenWO IIRecente interesse voor
de historiografie
van de volkskundeInzet volkskunde in propageren 'Germaans ras'Periode van stagnatie in de naoorlogse volkskundeGeleidelijke opkomst antropologische interesse in eigen landOpkomst en hoogtij van het sociaal Darwinisme
in de (sociale) wetenschappenWO IVerschuiving encyclopedisch verzamelideaal naar gespecialiseerde museaHet sociaal Darwinisme, uitgaand van stadia van ontwikkeling
van primitief tot modern, en de 'reddingsgedachte' waren terug
te zien in het verzamelen in deze periodeDe 'reddingsgedachte' in de volks- en volkenkunde manifesteerde
in het vastleggen van 'primitieve' beschavingen (in eigen land
en daarbuiten) voor ze verdwenenOnder het directoraat van Serrurier tussen
1980 en 1909 werd vanuit de toen populaire
fysische antropologie, die zich onder andere
richtte op schedelmetingen, een collectie
skeletdelen verzameld; in 1936 werd deze
collectie aan een anatomisch museum afgedragenOpkomst van verzamelen 'in het veld'; nu de
koloniale toestroom van objecten was
opgedroogd gingen conservatoren steeds
vaker zelf het veld in om te verzamelen en
waren ze niet langer afhankelijk van anderen in
de selectie en documentatie van objectenDe gevolgen van de goedkope vooroorlogse
verbouwing worden steeds duidelijker, en het
museum kampt met tekorten aan depotruimte,
lekkages en problemen met klimaatbeheersingHet museum verzamelde voornamelijk via verzamelaars in de koloniën; welke objecten het museum binnen
kwamen (en in hoeverre de documentatie van deze objecten op orde was) werd voor een groot deel bepaald
door de interesse van deze verzamelaarsConservatoren Rassers en De Josselin
De Jong waren pioniers in de Nederlandse
beoefening van de in de vroege 20e eeuw
opkomende structuralistische antropologieVanaf de jaren '80 werd nagedacht over het
presentatiebeleid van het museum; tot die tijd
hadden conservatoren elk hun eigen 'gebied'
ingericht, dus er was weinig samenhang in de
presentaties. Uiteindelijk werd pas eind jaren
'90 begonnen met de gewenste vernieuwing,
en in 2001 opende de huidig aanwezige vaste
presentaties. Deze zijn opnieuw esthetisch van
aard; van ecologische presentaties is geen
sprake meer.Het Koloniaal Museum wordt na de
onafhankelijkheid van de koloniën hernoemd
tot Indisch Museum; vanuit deze focus wordt
besloten de Afrika collectie af te staan aan
Museum VolkenkundeHet instituut en museum worden in 1950 opnieuw hernoemd, nu tot Koloniaal Instituut
voor de Tropen en Tropenmuseum; deze bredere focus betekende dat er in de komende
twee decennia veel gaten in de collectie moesten worden opgevuld, onder andere dat
van de recent afgestoten Afrika collectie. Dit gebeurt door verzamelen in het veld. In deze
periode worden de presentaties bepaald door invloeden uit het functionalisme, en wordt
d.m.v. ecologische presentaties het dagelijks leven getoondIn de jaren '70 gaat het museum zich richten op de problematiek van de 'derde wereld'
Comments