III wojna z Samnitami (jan 1, 298 BC – jan 1, 290 BC)

Description:

sojusz Samnitów z Galami i Etruskami zakończony porażką - ostateczne podporządkowanie Samnitów Rzymowi.
Porażka zmusiła Etrusków do zawarcia sojuszu z Rzymem, co w praktyce podporządkowywało ich pod rządami Republiki, która dzięki temu podporządkowała sobie całą Italię północną do Padu. Między dużymi kampaniami toczono również małe wojny przeciw sprzymierzonym plemionom, które według Rzymu sprzeniewierzały się przyjaźni między nimi, co był tylko pretekstem do przejęcia nowych ziem zrzucając fasadę sojuszu. Takie akty były powszechnie aprobowane przez społeczeństwo - bogaci się bogacili, a biedni dostawali nowe ziemie (win-win). Na początku III wieku jedynym przeciwnikiem w Italii pozostali wyłącznie Grecy osiedli na południu półwyspu w wielu potężnych państwach-miastach mniej lub bardziej związanych politycznie z ojczystą Helladą. Ważną rolę w podboju Wielkiej Grecji (Magna Grecia) jak nazywano ten region pełniła wojna z najpotężniejszym z miast – Tarentem (282-272 p.n.e.), który na pomoc wezwał króla Epiru – Pyrrusa, który po ciężkich walkach zmuszony był wycofać się z Italii (pyrrusowe zwycięstwo). Tarent upadł w 272 p.n.e., a ostatnie niepodległe miasto w Italii – etruskie Volsinii poddało się w 264 r. p.n.e. Rzym podporządkował sobie całą Italię.
Rzym nie nadawał nowym ziemiom swoich praw, a rozciągał nad nimi swoistą formę federacji ściśle związanych z Rzymem państewek. Pełnię praw posiadali wyłącznie mieszkańcy miasta, którym mógł stać się każdy wolny przyjezdny z obszaru rzymskiej jurysdykcji. Latyni jako najstarsi sojusznicy po swoim buncie otrzymali pełnię praw cywilnych jak mieszkańcy Rzymu, lecz nie mogli uczestniczyć w życiu politycznym (iuris Latini). Władza państwowa całej Republiki nadal zawarta była w formie władz miasta (civitas), nie powołano nowych struktur – Italia dzieliła się na Rzym (urbs) i podporządkowane mu państewka.
Pełnię praw obywatelskich posiadali wyłącznie wolno urodzeni obywatele Rzymu, choć ich prawa ograniczały się wyłącznie do granic miasta, gdzie to prawo obowiązywało jak i całe życie polityczne. Wyzwoleńcy jako obywatele nie posiadali praw politycznych, to przysługiwało dopiero ich synom, lecz nie mogli liczyć na osiągnięcie wysokich urzędów. Obowiązki obywatela rzymskiego była służba w wojsku i płacenie podatków - w tym podatku bezpośredniego (tributum).
Na podbitych ziemiach rzymianie zakładali kolonie, wpierw na prawie łacińskim (iuris Latini), później prawie rzymskim, gdzie mieszkańcy zyskiwali pełnię praw obywatelskich, choć w praktyce nie mogli egzekwować swoich praw politycznych, które wymagały obecności w Rzymie. Kolonie pełniły wiele ważnych funkcji - wojskową, jako zaufane rzymskie ośrodki wojskowe, gospodarczą, jako nowe centra rolnicze dla chłopów rzymskich, oraz kulturową jako ośrodki krzewienia języka i kultury łacińskiej (latynizacja/romanizacja). Kolonie były jak miniaturowe Rzymy (civitas) - cała administracja oparta była na władzach Rzymu - dwóch urzędników (jak konsule), rada dekurionów (jak senat). Najstarsze rzymskie kolonie to Ostia (ok. 350 p.n.e.), Ancjum (338 p.n.e), Tarracina (329 p.n.e.).
Większość mieszkańców podbitej Italii nie posiadało obywatelstwa - związani byli sojusze z Rzymem (foedus), każde z nich (socii) było wewnętrznie zarządzane zgodnie ze swoimi tradycjami, lecz zewnętrznie mogło utrzymywać sojusz wyłącznie z Rzymem, nawet sojusze między socii były zakazane. Socii zwolnieni byli z daniny, lecz zobowiązani byli do wsparcia militarnego (auxilia).

Added to timeline:

Date: