Świat helleński po śmierci Aleksandra (jan 1, 323 BC – jan 1, 30 BC)

Description:

W chwili śmierci Aleksandra w Babilonie doszło do debaty wśród jego najbliższych towarzyszy nad wyborem nowego króla (w Macedonii króla proklamowała armia). Część poparła syna Aleksandra z Roksaną - Aleksandra IV, który był wówczas niemowlęciem. Falangi przeciwne królowie pół-barbarzyńcy poparły Arridajosa (przyrodniego brata zmarłego). W ramach kompromisu władali oni razem (Aleksander IV i Filip III) - realną władzę sprawowali wodzowie Aleksandra III (diadochowie – gr. Spadkobiercy), którzy spośród siebie wybrali Kraterosa jako namiestnika królów, a Perdikkasa w roli głównodowodzącego wojsk, ustanowili również własne strefy wpływów - Antypater (Grecja i Macedonia), Ptolemeusz (Egipt), Seleukos (Babilonia), Lizymach (Tracja), Antygon (Frygia). Jedynie Perdikkas i Antygon chcieli utrzymania jedności imperium, reszta skupiła się na własnych interesach i konsolidacji władzy i 40 lat wojem między diadichami.
W Grecji doszło do zamieszek, na czele których stanęły Ateny z Demostenesem głoszącym wolność do Hellenów. Pomimo początkowych zwycięstw i zepchnięcia Antypatra do defensywy przybyła z Azji armia Kraterosa zniszczyła ruch niepodległościowy Greków. Skutkiem wojny lamijskiej było rozwiązanie Związku Korynckiego i bezpośrednie włączenie miast greckich do Macedonii Antypatra.
Śmierć Perdikkasa, Kraterosa i Antypatra w latach 321-319 p.n.e. pogłębiły podział między diadochami, a zabójstwo Filipa III na rozkaz Olimpii matki Aleksandra III w 317 p.n.e. i zamordowanie Alessandra IV w 310 p.n.e. ostatecznie zlikwidowały jedność państwa Aleksandra, a każdy z diadochów obwołał się królem (306-304 p.n.e.). Greko-macedońscy królowie kierowali się filozofia Platona o dobrym królu jako podstawie systemu basileia, który charakteryzował się odpowiednimi cnotami a nie władzą samą w sobie. Każdy z diadochów rozpoczął więc wielkie kampanie propagandowe o przejęcie symbolicznej spuścizny pod Aleksandrze, a zaczęli do nadawania sobie przydomków Ptolemeusz Soter (Zbawca), Seleukos Nikator (Zwycięzca), itp. Władcy hellenistyczni zapożyczyli od monarchii wschodnich kult władzy, która była z boskiego nadania, a z czasem zaczęli sami uważać się za bogów (wyjątek stanowili Antygonidzi w Macedonii i Grecji).

ANTYGONIDZI - rządzący kolebką kultury greckiej nie byli uznawani za bogów, a ich relacje z poddanymi były znacznie bliższe. Struktura ustrojowa zachowała wiele macedońskich zwyczajów Filipa II, gdzie dużą rolę nadal sprawowała armia. Głównymi rywalami Antygonidów byli rządzący z Egiptu Ptolemeusze, którzy podsycali niepokoje w Grecji i kilkukrotnie wszczynali bunty w Sparcie i Atenach. Jeden z takich buntów (wojna chremonidejska 267-261 p.n.e.) ostatecznie podkopała znaczenie Aten, które już nigdy nie odegrały w historii ważnej roli. Grecja za czasów Antygonidów była samorządna, a wszystkie poleis za wyjątkiem Aten i Sparty związane były z jednym z dwóch związków (Etolskim na wschodzie) oraz Achajskim na Peloponezie. Związki te były dużo bardziej zjednoczone niż ich poprzedniczki w epoce klasycznej. Istniały demokratyczne instytucje federalne i wspólne ponadpaństwowe władze. Rosnące w siłę związki zrzuciły ostatecznie kontrolę Macedonii na południu. Sparta w III w. p.n.e. była cieniem samej siebie - większość ziemi była w rękach kilku rodów magnackich, a anachroniczne i niezmieniane od stuleci struktury władzy nie dopuściły do nadawanie nowych obywatelstw, co drastycznie osłabiło spartańskie możliwości zbrojne. Wszelkie reformy ambitnych królów były blokowane przez rody panujące, a Związek Achajski obawiający się odrodzenia Sparty wezwał na pomoc Macedonię. Na przełomie III i II wieku p.n.e. Sparta została podporządkowana po Związkiem Achajskim. W tym samym czasie zainteresowanie regionem zaczął objawiać Rzym, który w trzech wojnach macedońskich (215-205 p.n.e.), (200-196 p.n.e.), (171-168 p.n.e.) stopniowo podporządkowywał sobie Macedonię przy wsparciu związków greckich, które z sojuszników stawały się wasalami. Ostatni zryw Macedończyków w 148 p.n.e. zakończył się anektowaniem macedońskich wasali i powstaniem nowej rzymskiej prowincji - Macedonia. Zaniepokojeni tym Grecy również się zbuntowali, co przyniosło ostateczne podporządkowanie Grecji i spalenie Koryntu (największego wówczas z greckich miast) w 146 p.n.e. W poleis wprowadzono systemy oligarchiczne, a w 27 p.n.e. boski August anektował je wyznaczając nową prowincję Achaję (Grecja, Tesalia, Epir).

SELEUKIDZI - rządzili oni największą częścią Imperium od Anatolii po Indus, a niemal wszyscy ich poddani nie byli Grekami. Seleukidzi kontynuowali politykę zakładania greckich miast we wszystkich regionach imperium macedońskiego, osiedlali w nich weteranów z rodzinami a przyjmowały one typowo grecki charakter o strukturze poleis. Wyniósł on również centrum władzy z Babilonu do dwóch nowych stolic, Seleucji nad Tygrysem oraz Antiochii na wybrzeżu śródziemnomorskim. Królowie ci nie ingerowali w silne starożytne kulty religijne pozostawiają ich wpływy i gwarantując autonomię. Wiele społeczności o tradycjach państwowych było bardziej wasalami płacącymi trybut niż prowincjami (Baktria, Partia, państwo żydowskie). Rozprzestrzeniała się jednak w imperium kultura grecka, która dotykała coraz głębszych aspektów życia - satrapowie stali się strategami, a w wielu regionach pojawiały się napięcia między ortodoksyjnymi, a zhellenizowanymi społecznościami (np. Powstanie Machabeuszów w Judei – 1670160 p.n.e.). Tak zróżnicowane i wielkie imperium zaczęło się kruszyć już za czasów Seleukosa I, który musiał wycofać się z dalekich Indii, a znaczna część Azji Mniejszej również się usamodzielniła (Bitynia, Pont, Paflagonia, Kapadocja, Pergamon oraz celtycka Galacja). Groźna dla imperium była utrata Partii, Baktrii i Sogdniany na wschodzie. Pergamon w ochronie przed Seleukidami wprowadził do polityki bliskowschodniej Rzym. Pokój między Rzymem, a Seleukidami po klęsce pod Magnezją w 188 p.n.e. wyparł ich ostatecznie z Anatolii na rzecz Pergamonu i pierwszych rzymskich posiadłości w regionie. Z początkiem II w. p.n.e. skonsolidowało się państwo Partów, które podbiło Persję, a ich król Mitrydates I powołał sie starym tytułem Shachinshacha (Króla Królów). W ciągu 60 lat Partowie zdobyli całą Medię i Babilonię. Od południa rywalem był ptolemejski Egipt, który w ramach sześciu wojen syryjskich (274-168) walczył z Seleukosami o wpływy w regionie. W czasie ostatniej z nich Antioch IV dotarł pod Aleksandrię, lecz zawrócić nakazał mu senat rzymski, który roztaczał w regionie swoje wpływy. Pokazało to jasno, że skończyła się epoka niepodległych państw helleńskich. Pozostałości państwa Seleukidów w Syrii i Cylicji podbił ostatecznie rzymski wódz Pompejusz Wielki w 64 r. p.n.e.

Added to timeline:

Date: