Bloke komunista (feb 22, 1947 – nov 12, 1991)
Description:
Sobietar Batasunaren Hegemonia
Gerraosteko berreraikuntza
Bigarren Mundu Gerraren amaieran, SESB oso egoera txarrean zegoen. Hala eta guztiz ere, gerran lortutako garaipenak herrialdearen eta Stalin buruzagi boteretsuaren boterea areagotu zituen.
Urte gutxira, SEBS superpotentzia ekonomiko eta militar bihurtu zen.
Hauek izan ziren SESBen hazkundearen oinarriak:
Planifikazio ekonomikoa, lurraren kolektibizazioa, eta industria astunaren, armagintzaren, industria nuklearraren eta garraioaren sustapena
19489an, COMECON sortu zen eta horren bidez, blindatu egin ziren blokeko herrialdeen arteko merkataritza-harremanak.
Estalismoak jarraitzea
Sobietar sistema sozialistaren oinarria alderdi bakarra zen oraindik ere, SBAK. Organo legegile gorena berriz, Sobiet Gorenaren Presidiuma zen. Horren guztiaren gainetik, Stalin zegoen eta erabateko boterea zuen.
Hauek ziren estatuaren eginkizunak:
Sistema antolatzen zuen ta biztaleen arteko berdintasuna bermatzea zen helburu.
Doktrinatze-kanpainak egiten zituen: lider bakarren inguruan, bai eta kapitalismoaren eta kanpo-eraginen arkako mezuak igortzeko
Errepresio gogorra ezarri zuen debideratze, disidentzia eta protesta ororen aurka.
Desestalinizazioa eta haren mugak
Stalinen heriotzaren ondoren, bere motodoa zalantza jarri zuten. Nikita Khrustxev hamarkada bat gehiago izan zen SESBeko gorbenari (1953-64) eta gobernu medoto berri bat jarri zuen martxan: desestalinizazioa. Neurri hauek hartu zituen:
Delitu politikoen amnistia onetsi zen eta gulagak desegiteari ekin zitzaion
Erreformak ekonomikoa egin zituen
Irekitasu mugatua kanpo-politikan
Baina errefoma hauek ez zuten espero zuten emaitzak izan. Ekonomian prezioak igo ziren eta horrek langileen protestak eragin zituen.
Kanpo-politikan ere hainbat arazo izan ziren; protesta handiak izan ziren. Adibidez, Berlingo harresiaren eraikuntzaren izan zen.
Alderdi Komunistako aparatuak Khrustxev kargutik kentzea erabaki zuen.
Sobietar Batasunaren eragina munduan
Ekialdeko Europaren satelizazioa
Bigarren Mundu Gerrareb ondoren SESB ek okupatutako herrialdetan, erreformak bultzatu ziren eta hauteskundeak antolatu ziren. Testu-inguru berria zela eta, herrialde komunisten satelizazio-prozesua gertatu zen.
Kominform erakundearen sorrerak herrialde horien kontrola Stalinekiko mendekotasuna erraztu zuen. Horrelan komunistek botere bereganu zuten Ekialdeko herrialdetan.
1948tik aurrera, SEBS en herrialdetan , jabetza eta ekoizpena sozializatzeko prozesua hasi zen, sobietar ereduari jarraituz:
Industria handia nazionalizatu egin zen eta Estatuaren kontrolpean geratu zen
Lurraren kolektibizazioa bultzatu zuten eta emakumeak lan-munduan satu ziren.
Hazkunde maila desberdinak izan ziren herrialde horietan, batzuk oso industrializaturik zeuden eta beste batzuk ostera ez. Oro har, bizi-mailak gora egin zuen.
Desestalinizazio-prozesuak oso eragin handia izan zuen herri-demokrazioetan. Gatazkak, matxinadak eta demokrazia.eskaerak izan ziren(Berlin, Portugal, Hungaria...)
Komunisten eragina europatik kanpo
1960tik aurrera, sistem sozialistak hedapen handia izan zuen. Gehien bat, hori gertatu zen herrialde kolonial ohien independentzia-borrokekin lotura izan zuen.
SESBen laguntzaz sistema sozialistak ezarri ziren Afrikan. Komunisten eragin handia izan zuten deskolonizazio-prozesuan.
Kubaren ereduak Amerikan eragina izan zuen, beraz, ideologia komunistako gerrillak sortu ziren. 1681 ean 81 alderdi komunista batu ziren Moskun egindako biltzar batean. Hala ere, komunismoaren eraginak behera egin zuen munduan edo bilakaera sakonak izan zituen.
Immobilismotik Gorbatxoven erreformetara
Immobilismo politikoa
Brejnev izan zen Khrustxven ondorengoa eta hil arte izan zen presidente. Immobilismoa nagusitu zen: pertsonenganako gurtza berriz sendotu zen, zentralizazio politikoa ere bai, disidentzia jarri zen eta ekonomiaren planifikazioari eta industria militarreko azpiegitura erraldoia sendotzeko politikari eutsi zioten.
Nazioarteko politikan, bizikidetza baketsua eta distentsioaren aldeko apustua alde batera utzi zuten. Gizarte kapitalistarekiko borrokak SESB pobretu egin zuen.
Ekonomiaren geldialdia eta krisi politikoa
Immobilimo politikak ekonomiaren geldialdia eragin zuen. Aldi berean, 1973an hasitako nazioarteko krisi ekonomikoak eragin handia izan zuen merkaritza eta finantza arazoak areagotu ziren.
Ekonomia-eredu estatalizatuak ez zuen pizgarri ahalegin pertsonaleko, eta hortaz, produktibitate-maila txikiak izan ziren, bai eta kontsumo-ondasunen ekoizpenaren geldialdia ere.
1980 an erreformak egiteko premia larria zegoen, eta sistema liberalizatzeko eskaerak hedatuz joan ziren.
Gorbetxoven erreformak
Gorbetxovek boterea eskuratzean perestroika izeneko prozesua abiatu zuten. Erreforma multzo bat izan zen, aldaketa sakonak lortzeko
Hauek izan ziren politika berriaren ardatz nagusiak:
Barne politikan helburua gobernu-forma parlamentarioak eta demokratikoak lortzea zen.
Kanpo politikan gainerako herrialdekin harreman onak izateko gogoak bermatu ziren.
Ekonomian, ekoizpena handitzea eta produktibitatea hobetzen saiatu ziren.
SESBeko errepubliken arteko harremanak orekatsuagoak izaten saiatu ziren, errepublika bakoitzak parte-hartze handiagoa izan zezan.
Herrialdea oso zentralizaztuta zegoen eta ez zegoen tradizio demokratikorik; ondorioz, erreformak egiteko zailtasunak izan ziren.
Sobietar inperioaren amaiera
Herri-demokraziaren amaiera.
Gorbetxovek esku ez hartzea eta Ekialdeko herrialdeen subiranotasuna errespetatzea
erabaki zuten eta hori erabakigarria izan zen mugimendu horien arrakastarako:
Prosezu hori Polonian habiatu zen. Hauteskundetarako deia egin zen Solidarnoscen garaipena izan zen eta gobernu berria eratu zuen
Hungarian Alderdi Komunistak eta erreformen aldeko sektorek hauteskunde askeak egin zituzten.
Herritarre presioak Berlingo harresia eraikitzea eragin zuen eta horrek herrialdea bateratzeko bidea ireki zuen.
Txekoslovakian ere, herri-mobilizazioa garrantzitsua izan zen iraultzak garaipen baketsua lortzeko.
SESB desegitea
Gorbatxoven erreformek SESB desegitea eragin zuten. Hauek Batasunaren Itun berri bat proposatu zuten, “eskubide bereko errepublika subiranoen” multzoa sortzea eta Alemaniak, Georgiak eta Moldaviak boikota egini zioten bozketan. 1991 ean hauteskudeak egin ziren eta Boris Jeltsin hautat zuten presidente eta honek aldaketa batzuk proposatu ziten. Baina, Alderdi Komunistako kide bat estatu golpea ematen saiatu zen baina ez zuen arrakastarik izan.
SESB desegiteko prosezua bizkortu egin zen eta 1991an Estatu Burujabeen Erkidegoa sortu zuten SESBen ordez.
Added to timeline:
Historia (Batx 1)
Date:
