Inperio kolonialaren amaiera (25 дек 1947 г. – 25 авг 1975 г.)

Описание:

Deskolonizazioa eragin zuten arrazoiak
Hainbat faktorek bultzatu zuten Afrikaren eta Asiaren deskolonizazioa:
Mugimendu nazionalistak:Kolonietako mugimendu nazionalista nabarmen garatu ziren gerra garaian eta 1945tik aurrera; garai horretan hasi baitziren zapalkuntza koloniala argi salatzen eta independentzirako eskubidea aitortzen.Mugimendu nazionalista gehienek lider karismatiko bat zeukaten.
Metropolien ahulezia: Bigarren Mundu Gerraren hasieran, potentzia kolonialek izandako porrot azkarrek eta gerraren lehen urteetan Erresuma Batuak agertutako ahuleziak metropolien ospea gutxitu zuten lurralde kolonialetan.Asian, Japoniaren espantsionismoak, metropolien aurkako enfrentamenduak irabazi, eta lurralde kolonial asko okupatu zituen.
Aldeko testuingurua nazioartean: Amerikako Estatu Batuak eta SESB, deskolonizazioaren alde agertu ziren.Nazioarteko erakundeak ere, deskolonizazioaren alde agertu ziren. Potentzia kolonialen iritzi publikoak berak ere zalantzan jarri zuen inperio kolonialari eustearen errentagarritasuna. Munduko intelektualeko ordezkari askoren ere honen alde egin zuten, baita, Eliza kristauek ere.
Deskolonizazioa lortzeko bideak
Bi eredu hauetako baten bidez gauzatu ziren:
Negoziatutako eta itundutako prozesua.
Independetziaren aldeko borroka.

Deskolonizazio-prozesuaren faseak
Hasierako fasea (1945-1954)

Bigarren Mundu Gerra bukatzerakoak, Asiako eta Ekialde Hurbileko koloniak izan ziren lehenak deskolonizazio-mugimenduari ekiten:
India: Inperio Britaniarraren lurralde garrantzitsuena. Bertan Independentziaren aldeko bi mugimendu nagusitu (Kongresuaren Alderdiak, Nehruk eta Gandhik zuzendua, eta Liga Musulmana, Ali Jinnahk zuzendua). Hauek gobernu britaniarrak independentzia negoziatzea lortu zuten. 1947an gauzatu zen. Eta bi herrialde ezberdin sortu ziren: India eta Pakistan.
Indotxinan eta Indonesian botere hutsunea sortu zen, Frantziak eta Holandak izandako porrot militarraren ondorioz. Holandak 1949an eman zion Independentzia Indonesiari, baina Frantziak ez zuen Indotxina utzi harik eta 1954an porrot militarra egon zen arte.
Ekialde Hurbilean herrialde independentean zeuden; Britaniarren eraginpeko Iran eta Irak, Jordania eta Palestina, eta frantsesen menpeko Siria eta Libano. Adibidez, 1947an, NBEk Palestina bi lurraldetan zatitzea erabaki zuten: Estatu palestinar bate eta estatu judu bat. 1948an, Britaniarren agintaldia amaitu zenean juduek Israelgo Estatutua aldarrikatu zuten.

Hedapenaren fasea (1955-1964)

Afrikara deskolonizazioaren mugimendua iritsi zen: kontinenetaren Iparraldean hasi zen (Magreb) eta Saharaz hegoaldeko Afrika guztian hedatu zen.
Egipto britaniarren protektoratua independiente egin zen 1945ean, eta Libiak kolonia Italiarra izandakoak, independentzia lortu zuen urte berean.
Tunisian eta Mrokon kolonizazioaren aurreko instituzioak gordetzen ziren, eta frantsesen interesak Aljerian baino txikiagoak ziren. Kolonizazioaren kontrako mugimendu armatuek independentzia lortu zuten 1956an.
Aljeriakoa traumatikoagoa izan zen. Nazio Askapenerako Fronteak gidatutako mugimendu armatua hasi zen 1954. Honekin, hauek eta Frantziarren arteko gerra odoltsua hasi zen. 1962an, lortu zuen independentzia Aljeriak.
Saharaz hegoaldera (kolonia britaniarretan) itun bidez lortu zuten independentzia:
Ghana (1957)
Nigeria (1960)
Sierra Leona eta Tanzania (1961)
Uganda (1962)
Kenya (1963)
Frantziaren koloniak, 1960an lortu zuten gehienak independentzia (Segenal, Ginea, Gabon, Boli Kosta, Mali...)
Kongo, Ruanda eta Burundiren independentzia prozesuak gatazka armatua ekarri zuen. Belgikak ez zion uko egin nahi Kongori. Azkenean, Belgikak 1960an onartu zuen Kongoren independentzia.
Lerrokatu gabeko herrialdeak eta neokolonialismoa
Bandungeko Konferentzia eta ez lerrokatzea.
1955ean Bandungen (Indonesian) Herri Afrosiarren Konferentzia egin zen, eta honen bidez, estatu berriak nazioarteko politikaren lehen planoan jarri ziren. 29 estatu bildu ziren eta nahiz eta munduko biztanleen erdiak ordezkatu, planetaren aberastasunaren %10 soilik kontrolatzen zuten

Bandungeko Adierazpenak printzipio hauek:
Herrien independentzia-eskubidea.
Nazio guztien arteko berdintasuna.
Arma nuklearren kontrako jarrera.
...

Menderatzeko modu berri bat:
Asiako eta Afrikako herrialdeak potentzia kolonialen eragin ekonomikoaren eta militarraren mendean zeuden. Horri neokolonialismoa deritzo.
Neokolonialismoa menderatzeko modu berri bat zen; sarritan altxamendu militarretatik eta estatu kolpeetatik sortutakoak, bain aldi berean, merkeagoa herrialde aberatszentzat okupazio koloniala baino.

Добавлено на ленту времени:

Дата: