NASIRUDDIN TUSI (1 янв 1201 г. – 1 янв 1274 г.)

Описание:

1201 yılında Horasan'ın Tus şehrinde dünyaya gelen Nasirüddin, öğrenim yaşına geldiğinde Kemaleddin Ibn Yunus ve Muinüddin Salim gibi çağının ünlü bilginlerinin yanında öğrenimini tamamladı. Daha genç yaşlarında iken Yunanca yazılmış birçok matematik ve astronomi kita-bını kendinden öncekilere göre daha dikkatli ve genişletilmiş bir şekilde Farsça ve Arapça' ya çevirip, Batı'da terk edilmiş matematik ve astronomi konularındaki çalışmalara Doğu bilim dünyasında bir hız kazandırarak "El Muhakkik" ünvanını kazandı.

Bugünkü deneysel astronominin ilk örnek çalışmalarını ortaya koyan Tûsî, her şeye tetkik ve tenkit gözü ile bakmasını bilen ve doğruyu gün yüzüne çıkarmak için hayatının sonuna kadar çalışmaktan zevk duyan bir bilgindir. Çağdaşları arasında onun kadar didaktik ve bugünün bilimsel metotlarına uygun olarak tasnifli eser yazmış olanına çok az rastlanır. Bilime yaptığı hizmetler konusuna gelince, onun coğrafya ve felsefe bilimleri yanında en büyük katkıları ma-tematik ve astronomi bilimlerine olmuştur. Bunlardan matematik bilimine olan en orijinal kat-kısı "Kitabu'ş Şekli'l-Kutta" adlı geometri ve trigonometriye ait yazmış olduğu eseridir. Bu eserde trigonometri, astronominin bir girişi olarak düşünülmeyip, bağımsız olarak ele alınmıştır.
Tûsî, bu eserinde düzlem ve küresel üçgenlerin çözümleri için temel kurallar saptamış ve üç açısı bilinen küresel bir üçgenin çözümünü, bugün yaptığımız gibi polar üçgen kullanmak sure-tiyle üç kenarı bilinen üçgen çözümüne getirecek geometrik transformasyon mekanizmasını düşünerek, küre üzerindeki üçgen ve dörtgenlerle alâkalı problemlerde ne derecede derin bir geometrik tasarrufa sahip olduğunu göstermiştir.
Onun matematik bilimine yaptığı bir başka önemli katkı ise. Öklid'in 5 numaralı paraleller aksi-yomuna getirdiği yorumlardır. Tûsî, 5 numaralı aksiyomla karşılaştığı zaman bunu yeterli gör-meyip, yerine bir yenisini denedi. Bu aksiyomla Tûsî, bir üçgenin İç açıları toplamının 180 de-receye eşil olacağını ispat ederek, öteden beri birçok matematik bilginini uğraştıran Öklid’in aksiyomunun anlaşılmasını sağladı.
Nasırüddin Tûsî'nın bilim tarihinde en çok katkıda bulunduğu bir başka bilim dalı ise, astro-nomidir. Bilginleri himaye eden ve çevresinde toplamakla tanınan Hülagu Han, şöhretini duy-duğu Nasirüddin Tûsî'yi yanına alarak bir rasathane (gözlem evi) kurma görevini verir ki, bu rasathane, bilim tarihinde Meraga Rasathanesi olarak bilinir. Unesco 2008’i Merağa Rasatha-nesi yılı ilan etmiştir. Bu rasathanenin kuruluşu ve dünyanın çeşitli uluslarından bilim adamla-rının bir araya gelip bilgi üretme çalışmaları, batıda bilimin ilk kaynağı olarak görülmüştür.

Добавлено на ленту времени:

Дата: