SABIT IBNI KURRA (1 янв 836 г. – 1 янв 901 г.)

Описание:

Sabit bin kurra 821 yılında Anadolu topraklarının bilimle iç içe olan Harran şehrinde dünyaya geldi. Çocukluğu ve gençliği burada geçti. Yaşadığı çağın en büyük matematikçilerinden biri olan Sabit Bin Kurra, özellikle geometri ve trigonometri alanlarındaki çalışmalarıyla matematikte yeni bir dönem başlattı. Bu nedenle Batılı bilginlerin bir kısmı onun için Arapların Öklid'i tabirini kullanır.

İçindeki araştırma ve öğrenme duygusu Sabit’i Bağdat'a götürür. Bağdat'a giden Sabit Bin Kurra halifeye takdim edilir ve halife onu Sarayı Rasathane bilginleri arasına alır. Ardından Reisul etibba yapılır. Bilim ve düşünce hürriyetinin o dönemde dünyanın hiçbir yeri ile mukayese dahi edilemeyecek kadar serbest oluşu ve sarayının bu konuda tüm maddi ve manevi imkânlarını seferber etmesi Sabitinin dünyasını tamamen değiştirir.

• Arşimet'in tüm eserlerini Yunanca’dan Arapça’ya çevirmiştir.

• Sabit Bin Kurra’nın en önemli çalışmalarından biri matematik üzerinedir. Batlamyus sistemi üzerine bir teorem oluşturmuştur. Çevirilerinin yanında birçok esere imza atmıştır. Ruhumat adı verilen saat aletini geliştirmiştir. Mühendislik biliminin temeli sayılan modern kalkülüsün ilk kurucularından Sabit Bin Kurra sinüs teoremini geliştirerek ast-ronomi ilmine uygulamıştır.

• Sâbit b. Kurre'nin dost sayılar konusundaki çalışmasının İslâm matematiğinde doğuru-cu bir etkisi olmuş ve bu çalışma kendisinden sonra gelen matematikçiler tarafından farklı açılımları dikkate alınarak geliştirilmiştir. Ayrıca Sâbit Bin Kurra'nın araştırmaları tercümeler vasıtasıyla Avrupa'ya ulaşmış, Fermat ve Descartes üzerinde etkili olmuştur. Daha sonra Euler, Sâbit'in dost sayılar için geliştirdiği formülü modern Batı Avrupa matematiğinin verdiği yeni imkânlarla genelleştirmiştir.

• Sabit Bin Kurra doğal sayı anlamına gelen sayı kavramının içeriğini pozitif reel sayılara doğru genişletmiştir. Bir parabolün ekseninde dönmesinden ortaya çıkan cismin hacmi-ni hesaplamıştır. Sâbit, bu hesaplama esnasında modern “calculuste” kullanılan integral hesap tekniğine benzer bir teknik kullanmıştır. Dolayısıyla Sâbit, Smith tarafından Ste-vin ile beraber kalkulus hesabın ilk kurucuları arasında gösterilmektedir.

• Mekanik biliminde statiğin kurucusu sayılan Sâbit, Kitâb fî ṣıfati'l-vezn ve iḫtilâfihî'de ağırlıklar konusunu ele alır ve Aristo'nun dinamik ilkesini yeniden formüle eder, denge sorununu inceler.

• Sâbit, ikinci derece denklemlerin yanında daha sonra Ömer Hayyâm’ın kübik denklem-lerin pozitif köklerini bulmak için geliştireceği yönteme benzer bir yaklaşımla bir daire ile bir hiperbolün kesişme noktalarını tesbit ederek kübik bir denklemi çözmeyi başar-mıştır.

• Sâbit'in sayılar teorisine en önemli katkılarından biri Yunanlı matematikçi Nicomac-hos'un Aritmetiğe Giriş adlı eserini tercüme etmesidir. Bu tercümeyle beraber İslâm matematiğine Pisagorcu sayı ve aritmetik anlayışının girmesi yanında eser "theologou-menates aritmetikes" anlamında bir sayı mistisizminin yerleşmesini sağlamıştır.

• İlk olarak 1850 yılında Junken tarafından yapıldığı zannedilen anestezi, Sâbit bin Kur-ra tarafından keşfedilmiş ve kullanılmıştır.

• Çağının en büyük matematikçisi olan sabit bunlarla sınırlı kalmadı felsefesinden tutun-da güneş ve ay tutulmasına, kızamık, çiçek hastalığına kadar çok Çeşitli konularla ilgi-lendi çok yönlü bir bilimsel anlayışa sahipti her alanda telif ve tercüme eserlere imza at-tı Sabit Bin Kurra 67 yaşında 18 Şubat 901 de Bağdat'ta vefat etti. 160'ın üzerinde eseri tespit edilen İslam aydınlanma döneminin en büyük alimlerinden Sabit Bin Kurra nesiller ve medeniyetler arasında adeta tek başına bir nakliyeci köprü işlevi görmüştür batılı bilim adamı Georges Rivoire nnun için “Cebirin geometriye uygulanmasını müs-lümanlara borçluyuz, bu da 900 yıl önce vefat etmiş Sabit Bin Kurra’nın eseridir.”

Добавлено на ленту времени:

Дата:

Изображения: