WOJNA ARCHIDAMIJSKA (1 ene 431 año aC – 1 ene 421 año aC)

Descripción:

Od początku sytuacja była patowa. Ateny posiadały wielkie zasoby finansowe i potężną flotę, przeciw której Lacedamończycy mogli wysunąć wyłącznie flotę sprzymierzeńców - głównie Koryntu. Sparta zaś dominowała w wojnie na lądzie, a ich legendarni hoplici zbudzali strach w przeciwnikach. Wojna zapowiadała się długa i wyniszczająca, co zapowiadał Perykles – w tym też celu wybudowano jeszcze przed wojną Długie Mury łączące Ateny z jej portem w Pireusie, który zapewniał dostawy. Mieszkańcy wiosek attyjskich zostali przesiedleni w granice fortyfikacji ateńskich. Niedługo po wybuchu wojny na przedpolach Aten pojawiła się spartańska armia dowodzona przez króla Archidamosa, który zarządził systemowe plądrowanie pól i gajów w Attyce. Spartańskie najazdy powtórzyły się jeszcze 5-krotnie. Miasto było jednak bezpieczne, a port dostarczał zapasów - największym zagrożeniem okazała się zaraza, która pojawiła się w mieście w 430 p.n.e. Epidemia pochłonęła 1/3 ateńskiej armii i tysiące mieszkańców, w tym Peryklesa w 429 p.n.e., którego śmierć załamała życiem politycznym i strategią wojskową Aten. Na scenę polityczną wkroczyli umiarkowany Nikiasz (o arystokratycznym pochodzeniu) i radykalny, populistyczny Kleon (człowiek z ludu). Na polach bitewnych Sparta uparcie i bezskutecznie atakowała Plateje, podczas gdy Ateny były zbyt wyniszczone zarazą by zorganizować kontratak. W 428/427 na Lesbos wybuchł bunt, który ateńczycy zdusili. Do stolicy Lesbos Mityleny wysłano emisariusza z nakazem wymordowania wszystkich mieszkańców (czego domagał się Kleon), po ponownej debacie na zgromadzeniu wysłano drugiego emisariusza z nakazem oszczędzenia mieszkańców Mityleny - tą debatę mityleńską doskonale opisał Tukidydes, a uleganie ateńskiego demos demagogom pokazuje załamywanie się zdrowej demokracji Peryklesa. W tym samym czasie Spartanom udało się zdobyć Plateje. W 425 szala zwycięstwa przechyliła się na korzyść Aten, które otoczyły spartańską armię na wyspie Sphakteria – pierwszy znany przypadek kapitulacji Spartan, która zszokowała Peloponez. Drugie zwycięstwo symmachia ateńska odniosła w Abrakii gdzie wojska ateńskie pokonały spartańskich hoplitów. Sparta poprosiła i pokój, lecz ateńskie demos pod wodzą Kleona domagało się krwi, i pokój został odrzucony, a Spartiatów na Sphakterii wymordowano. Pomimo zwycięstw Ateny biedniały - potrojono daniny od symachii, a mieszkańców opodatkowano. Osłabiona Sparta zmuszona była natomiast włączyć do swych wojsk najemników, a nawet wyzwolonych Hellotów - brakowało żołnierzy. Ateny nie wykorzystały zwycięstwa na Sphakterii, a Sparta odzyskała inicjatywę - w Beocji armia Aten została pobita przez Teby (do bitwy wystawiono większość wojsk ateńskich, przed czym zawsze przestrzegał Perykles), padła ateńska placówka Amfipolis (w Macedonii) oblegana przez Brazydasa. W próbie odbicia miasta poległ sam Kleon. Śmierć głównego orędownika wojny przyniosła początek rokować pokojowych. Władzę w Atenach zyskał umiarkowany Nikiasz, który w 421 p.n.e. wynegocjował pokój mający trwać 50 lat i odnawiany co rok. Obie strony obiecały nie podejmować wobec siebie działać zbrojnych, a spory miały być rozstrzygane drogą arbitrażu. Warunkom pokoju sprzeciwiali się sojusznicy Sparty, którzy ponieśli wielkie straty, a w zamian nie dostali nic. Pokój był kruchy, bo nikt nie był z niego zadowolony.

Añadido al timeline:

fecha: