europa en midden oosten

589 concilie toledo latijnse kerkleiders voegen wat toe aan concilie Nicea --> vader en zoon nu gelijk

1054 het grote schisma - breuk tussen Rome en Constantinopel - achtergrond: > val WRR > filioque kwestie > primaat Rome > afbeeldingen 2D (constantinopel) of 3D (rome) - pogingen tot helen > 1274, 1439, 1965, 2016 --> formeel opgeheven, maar twee aparte kerken

val constantinopel 1453 moskou neemt patriarchaat van Constantinopel over

1589 moskou wordt autocefaal en tsaar krijgt goddelijke status (twee eenheid staat en kerk)

concille Nicea 325 - keizer Constantijn opgezet (eenheidsideologie) - doel: verwerping van Arianisme >theologisch: rechte leer (orthodoxie) > politiek: eenheid een noodzaak keizerlijke steun egypte - uitkomst > de zoon is voor de tijd uit god geboren en van hetzelfde wezen als God, maar niet hetzelfde als de Vader > probleem: wat is de onderscheid tussen vader en zoon?

christendom wordt godsdienst van de keizers 380 - na dood constantin poging tot marginalisering christendom --> mislukt - 380: geloofsbeleidenis Nicea

381: concilie 2 constantinopel leer van Drie-eenheid bevestigd: - een godheid in vader, zoon en heilige geest (triniteit) - historisch: 3 personages of ontologisch: god vanaf het begin al 3 eenheden

Dispuut 3/ concilie chalcedon 451 - aanleiding nestorius - compromis: jesus is waarlijk god en waarlijk mens, zonder vermening en zonder verandering (nestorius), onscheidbaar en onlosmakelijk (cyrillus) - gevolg > breuk in christelijke gemeenschap >zowel nestorius en cyrillus veroordeeld = chalcedonische kerken = niet-chalcedonische kerken --> officiele leer, dus kerken die de helft maar volgen worden veroordeeld --> meeste veroordelde kerken in het midden-oosten

1e eeuw verspreiding via het RR, via handel, migratie en zending - vervolging/martelaarschap - huiskerk

migratie van volken uit centraal Azië gevolgen: - 410 plundering Rome - 476 val West RR - grote gemeenschappen Ariaanse christenen in centraal en zuid-west Europa RR 3 opties: - bond met ariaanse christenen - focus op byzantijnse traditie constantinopel - zelfstandige kerk!! (geworden)

latijnse kerk - komt in machtsvacuüm - hervormingen ariaanse christenen: concilie Toledo 589 --> filioque - uitbreiding invloed dmv zending --> barbaren christendom een manier van sociale mobiliteit en adel kerk carière optie.

verspreiding: - migratie - kloosters - staatshuwelijken - ierse zending

Aurelius Augustinus - bisschop van Hippo - bekeerd in Rome - bekend vanwege > idee van erfzonde (via seks) > noodzaak van genade : mensen kunnen niet gered worden > goedheid van de schepping: materie kan je niet meer kwijt en hoeft ook niet -> is iets goeds > eenheid van de kerk nu, vervolmaking alleen in het eschaton: kerk voor iedereen, god beslist aan het einde

Europese monastieke tradities: - benedictijnse model: > gemeenschappelijk bezit > ora et labora > armoede, kuisheid, gehoorzaamheid - Ierse model > gemengde kloosters > centrum van christelijke gemeenschap > spirituele gids > biecht: iemand nodig om je verder te helpen in je geloof

Kerstening Noord-West Europa

Karolingen: - Christendom als samenhang - bekeringsoorlogen naar Saksen - Karel tot keizer gekroond 800: holy Roman Emperor - Nieuw WRR - culturele bloeiperiode - verval vanwege vikingen

Al-Andalus - 711 berbers steken straat Gibraltar over - verovering Iberisch schiereiland - reconquista: geleidelijke terug verovering - afgerond in 1492 met val Granada > verdrijvings-edict: joden moeten bekeren of vertrekken > begin ontdekkingsreizen > 1499 gedwongen bekering van Moslims > 1609-1614 verdrijving Moriscos (verplicht bekeerde)

Luther - 1517 95 theses gepubliceerd --> 1521 geëxcommuniceerd --> 1524 aparte kerk - beschermd door vorst van Saksen - 1534 duitse bijbel translatie - sterke nadruk op individueel geloof

Voorbodes van de Reformatie - Pausschap onder vuur (investituursstrijd, nepotisme, simonie, levensstijl, Babylonische gevangenschap (pausen in Avignon 1309-1376); - Monastieke hervormingen & institutionele hervormingen - Hervormingen oa door John Wycliff en Johannes Hus; Geert Grote: kritiek op paus en instituut kerk; Transsubstantiatie leer; Bijbel in volkstaal - Humanisme (15e-16e beweging): Ad fontes; Optimalisering menselijke mogelijkheden

16e reformatie schisma (luther, calvijn) - 1517 luthers 95 stellingen - latijn: reformatie geneve, prebuteriaans systeem (reformatie kerk) (anti-episcopaal, autonome lokale gemeenten) - radicale reformatie (beweging wederdopers) - niet alle reformers verlaten RKK --> van binnenuit reformeren --> bijbel in de volkstaal --> nieuw systeem kerkinrichting --> andere ideeen avondmaal RRK barst uiteen, noord-europa gaat mee met reformatie

Anglicaanse kerk (henry 8 en anne boleyn) --> mocht niet scheiden dus stapte uit de kerk

Contra-reformatie: Concilie Trente - reactie op reformatie en iberisch katholisisme --> vernieuwing en inzet op kwaliteit, zowel spiritueel en intulectueel - bevestigen van > sacramentenleer > redding door geloof en werken > geloof in vage vuur en heiligen > latijnse bijbel - hervormen van > praktijken geestelijken > bisschoppen moeten theologen worden > huwelijk als sacrament > onderwijs leken via catechese --> door jesuiten > instellen biecht

verlichting : religie in de tijd van rede - afhankelijk zoektocht naar vaste onderbouwing essentiele geloofswaarden en reiniging van bijgeloof. > deisten: god schiep de wereld en sindsdien zelfstandig - rationeel geloof ipv irrationeel geloof; bijbel en traditie leiden tot onenigheid maar natuurwetenschap en filosofie zijn ondeelbaar > newton: geen god aan te pas - rede, niet openbaring/geloof wordt basis van kennis en moraal - uitdaging voor geloof: geloof/religie vs rede/wetenschap - begin secularisatie

reactie verlichting - incisie: franse revolutie - pietisme: verinnerlijking van het geloof en nadruk op persoonlijke bekering en religieuze ervaring

geloof onder beleg - twijfel aan de goedheid van God en aan de autoriteit van de kerk - ontwikkelingen natuurwetenschappen - historisch kritische benaderingen van heilige teksten en leven van Jesus - morele failiet christendom en kerk: wo1 e wo2, band kerk fascisme; kritiek marxisme - theologie na auschwitz

vaticanum 1 voor wo1 - restauratie: bariere opbouwen tegen de tegenstromen - reactie op > verlichting > geweld franse revolutie - leer >onbevlekte ontvangstenis (geen erfzonde) maria . verwerping moderne theologie > onfeilbaarheid van de Paus > afsplitsing oud-katholieken --> mislukt!!!

vaticanum 2 na wo2 - moderniseringen > grotere participatie leken > nieuwe theologie tav ander religies en anders-gelovigen (geestes vrijheid) > bijbel in volkstaal > preferential option for the poor ->mensen arm omdat andere rijk zijn en god staat aan de kant van de armen > liturgie hervormingen >catholic charismatic renewal

een veranderd landschap - secularisatie in zowel noord-west als centraal-oost (invloed communisme) - opkomst evangelische, charismatisch en pentecostaal christendom (ervaring; embodied religion) - diversificatie van het religieuze landschap door migratie >nieuwe christelijke kerken/groepen > multireligieuzer

Jesus: - hervormer binnen het jodendom - nieuw rijk van god --> je moet voor andere zorgen > vroege boeken zijn pas later geschreven, geen bibliografie - sprak over God als Vader - opstanding --> leven na de dood, iedereen staat weer op > vroegste samenkomingen in de tempel --> zagen zichzelf als stroming binnen jodendom > huiskerken

verspreiding --> pluraal, bijna geen contact - zending: via synagogen het verhaal van jesus vertellen - handel - vluchtelingen: door belegering van Romeinen --> val Jeruzalem 70 vroege christendom ontstond in Romeinse tijd --> hoe duidelijker het werd dat christendom geen jodendom was, hoe groter de kans op vervolging

verspreiding om middenlandse zee gebied via infrastructuur van het RR kregen niet veel volgelingen binnen het jodendom, dus niet-joden ook bekeren themas in vroegste christendom: - relatie joodse christenen en niet-joodse en hun religieuze traditie - verwachting en uitblijven wederkomst van jesus --> jesus snel terug. rijk van god is er al voor een deel, maar pas voltooit als jesus terug komt - betekenis opstanding relatie God Jesus

ontstaan patriarchaten - geleidelijke ontwikkeling centra van christendom - vaak apostolische traditie - grotere steden met financiele en klerikale middelen - geleidelijke ontwikkeling van interlokale overlegstructuren - ontstaan 5 patrarchaten: > Rome, Alexandrië, Antiochië, Jeruzalem, later Constantinopel in RR christendom verboden, naar buiten RR christendom als staatsreligie uitgeroepen

vervolgingen - christenen beginnen stat in een staat te vormen - poging is on de politieke loyaliteit at te dwingen - moet certificaat bij je hebben dat je loyaal was aan de keizer of dat je het leger dient.

bekering Constantijn -306 keizer uitgeroepen in engeland - slag bij brug --> met het kruis zal je overwinnen - samen regeren met medekeizer Rome

-313 edict van milaan: godsdienstvrijheid - na 325: constantijn enige keizer > bouw constantinopel > christendom als verbindende ideologie --> keizer belang bij christelijke eenheid --> fundamenteel probleem: nog geen duidelijkheid wat christendom was door vervolgingen gevolgen: - betere positie christenen binnen het RR: mits goede interpretatie - christenen in sassaniden rijk verdacht van sympathische ideeen RR

- ontwikkeling monastieke tradities --> reactie op stop vervolgingen > armoede ideaal > redicale navolging Jesus > reactie op verwereldlijking christelijk geloof > vervanging matelaarschap: celebaat >syrische traditie =sons of covenant: ascetisch, maar deel van de gemeenschap. trekken zich terug op een pilaar > koptische traditie (egypte) = woestijn moeders en vaders: terug trekkenom te mediteren, maar wel gezamelijk = kloosterleven

Arianisme dispuut 1 - nadruk op de uniekheid van God - de zoon is een schepsel, geschapen door God --> God is hoger - als jesus niet God is, kan hij dan wel de mensheid redden? --> veroordeeld door bisschop van alexandrie, maar blijft populair

Dipuut 2: nestorianisme - nestorius: 2 naturen in 1 persoon (diafytisme) - cyrillus: 2 naturen zoals limonade (monofytisme) --> veroordeling 2 naturenleer nestorius

kerk van het oosten - nestoriaanse/ osst syrische kerk (diafysitsch) - focus op liturgie en ritueel - uitdaging: opkomst van islam

opkomst van Islam - vanaf begin 7e verspreiding > christenen: mensen van het boek > islam als nieuwe ketterij - continuiteit christendom en islam > gedeelde verhalen traditie >gebedshoudingen en tijden > vasten - jodendom, christendom en islam als hermeneitische familie > gedeelde erfgoed > eigen interpretaties en verwerking

reactie 1: noord-afrika - niet chalcedonische chistenen verwelkomen moslim heersers - relatieve religieuze vrijheid (aantrekkelijke boodschap, niet zo verwarrend --> jezus is geen God en geen triniteit)

reactie 2: chalcedonisch cristendom: iconoclasme - periode 1 tot 787 > 60 jaar verbod op vereren iconen > 787 tweede concilie nicea: vereren, niet aanbidden - periode 2 tot 843 > nadruk op orthodoxie na nederlagen militair --> grote schisma 1054

reactie 3: kerk van het oosten - zending en apologetiek > deel van de kerk onder moslim heersers en worden culturele overdragers > sterk missionair via apologetiek > mochren hun religie blijven beoefenen - kerk van handelaren en zending: nadruk op overtuigen en accomodatie, niet van macht en geweld

impact ch. gem: - islam regelgeving rond bekering, afvalligheid, huwelijk, erfenis - erosie van christenen in byzantijnse rijk dmv gedwongen islamisering huwelijken of displacement - impact kruistochten op positie christenen en christen-moslim relatie --> verslechterd positie christenen in MR - gedwongen bekering ttv mongolen - pest uitbraken 14 en 15e - impact westerse interventie in MR in koloniale periode en heden --> 19e christenen geaccosieerd met imperialisme, na bevrijding meer nadruk op islam

begin 20e eeuw, geleidelijke gestage emigratei van christen vanuit het MR naar zuid-amerika - marginalisering en discriminatie oav westerse inmening in MR - opkomst militant fundamentalistische islamitische groepen - oorlogsvluchtelingen --> immigratie van andere christenen: na olievonst: arbeidsmigranten naar Gofstaten

Auteurs

Attachments

Comments