Errusiako iraultzak eta estatu sobietarraren sorrera (15 März 1917 Jahr – 14 Nov 1921 Jahr)

Beschreibung:

Oinarri ahuleko erraldioa.

Inperio atzeratua eta antolaketa.
Nikolas II.aren mende zegoen inperioa oinarri ahuleko erraldoia zen XX.mendearen hasieran.
Egitura politikoari dagokionez, Errusiak autokrata izaten jarraitzen zuen: tsarrak gobernatzen zuen gobernua.
Alderdi politikoak debekatuta zeuden, Eliza ortodoxoak eragina zuen gizartean.

Ekonomia
Errusiako ekonomiaren funtsa nekazaritzan zegoen; hala ere, teknikoki atzeratuta egoteak herritar askorek elikadura falta zeukaten.
Industrializazioa mendebaldeko alderdietara baino ez zen iritsi.

Gizartea
Gizartean desberdintasuna zegoen. Gailurrean noblezia zegoen eta beste muturrean nekazariak (bi hauen artean kulak izenekoak zeuden).
Langile asko industria-hirietara joan ziren eta langile hauen lan baldintzak oso eskasak ziren.

Tsarismoaren aurkako oposizioa

Tsarren autokraziaren eta tsarismoaren antzinako gizarte-egituraren aurkako jarrera gero eta nabermenagoa zen.
Lehen oposizio-taldeei populistak esaten zitzaien. Hauen artean anarkismoa errotu zen, eta anarkismoaren intelektual garrantzitsuenetakoak handik sortu ziren.
Alderdi Sozialista Iraultzailea XX.mendearen hasieran sortu zen. Eragin handia izan zuen nekazariengan, lur-jabe handieei lurra kentzea beharrezkoa zela defendatzen baitzuten. Bestealde, proletarioek ugari zirenez, marxismoa hedatu zen eta ,1898an, Errusiako Langileen Alderdi Sozialdemokrata sortu zen.
Alderdi hori bitan banatu zen; boltxebikeak eta mentxebikeak. Boltxebikeek alderdi-mota berria aldarrikatzen zuten; gutxi bazuena, egitura zurrun eta zentralizatukoa, eta boterea indarraren bidez hartzeko prest legokeen iraultzaile-elite diziplinatu batek osatua.

1905eko iraultza
Tsarra bizi zen jauregiaren aurrean, manifestazio erraldoi batek despotismoaren eta gizarteko injustiziaren aurka egin zuen protesta, eta herritarren bizi-baldintzak hobetzeko eta herriak aukeratutako biltzar konstituziogilea osatzeko eskatu zuen. Armadak, protesta zapaldu zuen eta 300 hildako eta milaka zauritu eragin zituen (Igande Odoltsua).
Iraultzak behartuta tsarrak zenbait erreforma ekonomikori eta politikori ekin zion, eta Urriko Manifestuan iragarri zituen. Herritarrek eskatuta tsarrak Duma bildu zuen, eta Pyotr Stolypin ministroak nekazaritza-erreforma proposatu zuen. Dumarekin batera, burgesez osatutako alderdi liberalak sortu ziren. Alderdi Konstituzional Demokratikoak sufragio unibertsalez hautatutako biltzar konstituziogilea proposatzen zuen.

1917 ko otsaileko iraultza
Erreforma urriak
1905 eko iraultzaren ondoren hasitako erreformek ez zituzten inondik ere aldatu inperioaren gizarte-egitura eta egitura politiko atzeratuak.
Parlamentuaren indarra eskasa zen, eta tsarrak eta ministroek ez zioten kontu eman beharrik.Gainera, nekazaritza-erreformak kulakei egin zien mesede, nakazaritza-komunetako lurren kaltean.
Errusiak I. Mundu Gerran hartu zuen parte potentzia aliatuen ondoan, eta horrek baldintza aproposak sortu zituen beste eztanda iraultzaile bat gertatzeko.

Gerra mundialaren garaiko egoera zaila
Errusiar ekonomiaren helburu nagusia armada hornitzea zen. Lantegi gehienak gerra-industria bihurtu ziren eta nekazariak errekrutatu zirenez, nekazaritza-ekoizpena jaitsi egin zen. Beharrezko produktuak gutxi ziren eta prezioak igo ziren;horrek, premia eta gosea zabaldu zuen.
Gainera, Alemaniarren kontrako porrot militarra gehitu zitzaizkion. Soldadu gehienak herri xehekoak ziren (asko hil egin ziren eta beste batzuk desagertu).
Ondorioz, tsarrak Duma desegin zuen, eta ondoeza areagotu egin zen.
Deskalabru militarrak, eskasia ekonomikoak eta herritarren nahigabeak 1917ko otsaileko iraultza ekarri zuen berarekin.

Tsarismoaren erorialdia
Iraultza otsailaren 23an hasi zen, Petrogradon egindako sekulako manifestazioarekin eta inperioaren hainbat herrietan izan zuen ohiartzuna. Otsailaren 27an greba orokorra deitu zen hiri nagusietan, eta horren ondoren hiriburuko soldadu-taldearen matxinada etorri zen.
Armadaren zati batek behin eta berriz eskatuta, eta herritarren zein Dumako alderdiek presionatuta, tsarrak abdikatzea erabaki zuen.

Behin-behineko gobernua
Gobernu berriak erreforma politikoak eta erreforma sozialak promestu zituen. Horrez gain, hitzeman zuen hauteskunde libreak egingo zituela biltzar konstituziogilea osatzeko.
Gobernu berriak ez zien jaramonik egin gerratik erretiratzeko eskaerei, eta aliatuekin zituen konpromiso militarrei eustea erabaki zuen. Baina, herritarren bizi-baldintzak ez ziren hobetu eta tsarra botatzeko alderdien artean egondako batasuna pitzatzen hasi zen.
Orduan hasi zen itxura artzen bi botereen existentzia.Alde batetik behin-behineko gobernua ( burgesiako sektoreen eta sozialismo moderatuaren babesa zuen) eta bestetik sobietak (Iraultza-indarrak batu zituzten eta nekazarien artean lurrak banatzeko, soldatak eta lan-baldintzak hobetzeko… eskatzen zuten besteak beste)


Gerra Zibila eta gerrako komunismoa

Lehenengo neurri iraultzaileak:
Sobieten bigarren kongresuak, behin-behineko gobernua kargutik kendu, eta Herri-Komisarioen Kontseilua sortzea onartu zuen. Gobernu berriak lehen neurri iraultzaileak hartu zituen; lurraren jabetza pribatua deuseztatzea eta sobietek latifundio handiak desjabetzea, besteak beste.
Brest-Litovsken (1918) Itunea sinatu zuten Alemaniak eta Errusiak, eta errusiarrek alemanen eskakizun guztiak onartu zituzten.
Behin- behineko gobernuak biltzar konstituziogilea hautazteko aurreikusitako hauteskundeen deialdia 1917ko azaroan egin zen. Hauteskundeak sobietak irabazi zituzten.

Gerra Zibila (1918-1921)

1918-1921 bitartean boltxebikeek gerra zibilari aurre egin behar izan zioten. Gerraren sorburuan bi arrazoi nagusi izan ziren: alde batetik, Armada Zuriaren sorrera, errejimen tsarista edota 1917ko urrian eraitsitako behin behineko gobernua berrezartzeko helburuz, eta, bestetik, Estatu Batuetako, Britainia Handiko, Frantzia etaJaponiako gudarosteak herrialdean sartu izana.
Armada Zuriaren barnean izan ziren zatiketak eta haien proposamenen arrakastarik eza lagungarri izan ziren boltxebikeentzat. Gerra zibila 1921ean amaitu zen, Armada Zuria menderatua izan zenean.
Urte horietan Gerra komunismoa delakoa nagusitu zen, zeinak industria erabat estatuaren esku utzi eta ekonomia jarduera pribatu oro eragotzi baitzuen.

Gerrako komunismoa

Gobernu sobietarrek”gerrako komunismoa” ezarri zuten eta, horren bitartez, estatuak ekonomia zorrotz kontrolatzea, eta herritarrak hurbiletik zaintzea.
Gerrako beharren izanean, 10 langile baino gehiagok enpresak nazionalizatu egin zituzten. Zerealen ekoizpena kontrolatu zuten, eta nekazariek estatuari eman behar izan zioten uztaren zatirik handiena. Nekazari askok neurri gogor horien aurkako erresistentzia agertu zutenez, indarraren bidez ezarri behar izan zituzten neurroik gobernuek.
Boltxebikeek iraultzaren aurkako menderatzeko gai izango zen iraultzaile-bolke trinkoa sortzeko beharra ikusten zuten, eta horregaitik oso errepresio-neurri gogorrak hartu zituzten:
Zentzura berrezarri zuten
Oposizoko prentsa debekatu
Tribunalak kontrolatu
Oposiziokoak jazartzeko, 1917ko abenduan, polizia politikoa sortu zuten, txeka izenekoa.

Lenin hil ondoren, Stalin

Politika ekonomiko berria (NEP)
Politika Ekonomiko Berriak (NEP) gerrako komunismoaren muturreko neurri batzuetan atzera esan nahi zuen (jabetza pribatua desagertzea, adibidez).Horrela, ekonomia-mistoa bultzatu zuen Leninen gobernuak: estatuak sozializatutako sektoreak, eta merkatu-ekonomia eta jabetza pribatu txikia elkarrekin baitzeuden.
Baina merkatura itzultzeak prezioen igoera ekarri zuen, eta nekazaritzako eta industriako prezioen arteko aldeak produktuak pilatzea eta hornidura eza eragin zituzten hirietan.

Lenin ordezkatzeko borroka
Lenin, boltxebikeen buruzagi eztabaidaezina, 1924an hil zen eta honen ondorengotzak alderdi boltxebikeko buruzagien arteko borroka eragin zuen.
Eztabaida bi pertsonaien inguruan bildu zen; Trotski,boltxebike nebarmenetako bat eta Stalin, Alderdi Komunistako idazkaria.
Trotski eta haren aliatuak NEP uztearen eta komunismoaren sakontzearen alde zeuden.
Beste buruzagi batzuek, Stalin buru zutela, ekonomia mistoarekin jarraitzea eta Errusian sozialismoa sendotzen ahalegintzea proposatzen zuten.
Enfrentamendua areagotu egin zen, eta Stalinek, boterea bereganatzea, eta Trotski espetxeratzea eta erbestera bidaltzea lortu zuen. Horri esker, botere autoritarioa ezarri zen, alderdia eta haren erabakitzeko metodo zentralista indartu ziren, eta parte-hartze demokratikoa bideratzea ezinezkoa bihurtu zen. Honek, ekonomiari mistoari amaiera ematea eta lurra kolektibizatzea erabaki zuen.
Stalinek aurkariak jazarri zituen, bai eta itzal egin ziezaioketen lehengo kolaboratzaileak ere: herrialdetik bota eta espetxera zein hiltzera zigortu zituen.

Zugefügt zum Band der Zeit:

Datum: